Με αφορμή ερωτήματα που έγιναν σχετικά με τις πράξεις προσκύρωσης - τακτοποίησης που η σύνταξή τους είχε αρχίσει πριν τη δημοσίευση του Ν-1577/85 "περί ΓΟΚ" (ΦΕΚ-210/Α/86) και βρίσκονται σε κάποιο στάδιο της διαδικασίας σας γνωρίζουμε τα παρακάτω :
1. Οταν οι πράξεις αυτές αναφέρονται σε οικόπεδα που τακτοποιούνται για την απόκτηση προσώπου ή εμβαδού εξακολουθούν να συνεχίζονται οι διαδικασίες.
2. Πράξεις που έχουν συνταχθεί με βάση τις παρ.1 και 3 του Αρθ-78 του ΝΔ-8/9-6-73 "περί ΓΟΚ" αλλά εκκρεμεί η έκδοση της Απόφασης Νομάρχη μπορούν να ακυρώνονται μετά από αίτηση ενός από τους ενδιαφερομένους.
Επίσης σας κοινοποιούμε την Αποφ-119/87 του ΣτΕ η οποία πραγματεύεται στις ακυρώσεις πράξεων τακτοποίησης πριν τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης για να την έχετε υπόψη σας στην εφαρμογή ανάλογων περιπτώσεων.

Επειδή η παρούσα υπόθεσις εισάγεται προς συζήτηση εις το Δ' Τμήμα υπό επταμελή σύνθεσιν, κατόπιν της 2483/1986 παραπεμπτικής αποφάσεως του Τμήματος υπό πενταμελή σύνθεσιν, λόγω της σπουδαιότητος ανακυψάντων ζητημάτων.

Επειδή, όμως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλλου την 29ην Μαίου 1980 εξεδόθη η 20/80 πράξις του Τμήματος Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών της Νομαρχίας Λαρίσης, περί προσκυρώσεως και αναλογισμού αποζημιώσεως λόγω ρυμοτομίας ιδιοκτησιών επί της οδού Νικηταρά της Λαρίσης. Με την πράξιν αυτή, η οποία εξεδόθη δια της πράξεως 6151/11-8-81 του Νομάρχου Λαρίσης, τμήμα ρυμοτομουμένου οικοπέδου, μη αρτίου, φερομένου ως ανήκοντος εις τους κληρονόμους Κ.Κ., προσεκυρώθη εις την παρακειμένην ιδιοκτησίαν των αιτούντων, οι οποίοι υπεχρεώθησαν να αποζημιώσουν, εκ της αιτίας αυτής, τους ιδιοκτήτας του προσκυρούμενου οικοπέδου. Ακολούθως οι αιτούντες εζήτησαν, με την από 20-4-83 αίτησίν των προς την Νομαρχίαν Λαρίσης την ανάκλησιν της ως άνω πράξεως προσκυρώσεως, κατά το μέρος που αφορά εις αυτούς, ισχυριζόμενοι ότι κατόπιν της νεωτέρας διατάξεως του Αρθ-25 του Ν-1337/83, ως εκ της οποίας το προσκυρωθέν οικόπεδον καθίστατο πλέον άρτιον και οικοδομήσιμον, εξέλιπεν ο λόγος προσκυρώσεώς του. Εν όψει του αιτήματος αυτού εξεδόθησαν αφ' ενός μεν η πράξις 33248/6515/29-7-83 της Διευθύνσεως Γ4 του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος προς την Νομαρχίαν Λαρίσης, περί της εννοίας της ανωτέρω διατάξεως, ως συγχωρούσης μεν την ανάκλησιν της πράξεως προσκυρώσεως, αλλά μόνον κατόπιν αιτήσεως του ιδιοκτήτου του προσκυρωτέου ακινήτου, αφ' ετέρου Δε η πράξις 7516/24-8-83 της Προϊσταμένης του Τμήματος Πολεοδομίας και ΠΕ της Νομαρχίας Λαρίσης, από την οποίαν προκύπτει ότι απερρίφθη το υποβληθέν αίτημα ως άνω, με την αυτήν αιτιολογίαν.

Ηδη με την κρινομένην αίτησιν ζητείται η ακύρωσις όλων των ανωτέρω μνημονευομένων πράξεων.

Επειδή εκ των εις την προηγουμένην σκέψιν πράξεων στερούνται εκτελεστού χαρακτήρος και απαραδέκτως προσβάλλονται η πρώτη, περί προσκυρώσεως και αναλογισμού αποζημιώσεως (20/80), ως υποκειμένη κατά νόμον εις έγκρισιν και η Τρίτη (33248/6515/29-7-83) ως παρέχουσα απλώς οδηγίας προς υφισταμένην αρχήν επί της εννοίας διατάξεως νόμου. Επίσης απαραδέκτως, λόγω παρόδου της νομίμου προθεσμίας, προσβάλλεται και η δευτέρα των πληττομένων πράξεων, η κυρωτική της πράξεως προσκυρώσεως και αναλογισμού αποζημιώσεως (6151/81), δοθέντος ότι της πράξεως αυτής είχον λάβει πλήρη γνώση οι αιτούντες τουλάχιστον από 20-4-83, ότε συνέταξαν την ανωτέρω αίτησίν των προς την Νομαρχίαν Λαρίσης, η δε κρινομένη αίτησις ακυρώσεως κατετέθη εις το Συμβούλιον της Επικρατείας την 11-10-83. Παραδεκτώς όμως και εμπροθέσμως προσβάλλεται η πράξις της Νομαρχίας Λαρίσης, με την οποίαν απερρίφθη το περί ανακλήσεως της πράξεως προσκυρώσεως αίτημα των αιτούντων (7516/83), η οποία έχει εκτελεστόν χαρακτήρα, διότι εξεδόθη μετά νέαν έρευναν της υποθέσεως, εν όψει διατάξεως νόμου μεταγενεστέρου της πράξεως, της οποίας εζητείτο η ανάκλησις.

Επειδή εις το Αρθ-4 του ΝΔ/27-2-26 (ΦΕΚ-99), αι διατάξεις του οποίου επεξετάθησαν δια του ΠΔ/18-3-26 (ΦΕΚ-99) εις πάσας τας πόλεις και κώμας του Κράτους και αντικατέστησαν τα Αρθ-43 - Αρθ-45 του ΝΔ/17-7-23 (ΦΕΚ-228), ορίζεται ότι: "Παν οικόπεδον, ούτινος το μετά την ρυμοτομίαν υπολειπόμενον τμήμα δεν έχει τουλάχιστον το κατά το παρόν ΝΔ. οριζόμενον εμβαδόν, ή έχει μεν τούτο, αλλά στερείται των κατά το αυτό Δ/γμα απαιτουμένων ελαχίστων διαστάσεων, ή, καίτοι από απόψεως εμβαδού και διαστάσεων ευρίσκεται εν τάξει, δεν κέκτηται την κατάλληλον θέσιν (στερείται προσώπου επί οδού), η δε τακτοποίησίς του κατ'αμφοτέρας τας τελευταίας περιπτώσεις καθίσταται ανέφικτος, θεωρείται μη οικοδομήσιμον και αφαιρούμενον αναγκαστικώς από του ιδιοκτήτου προσκυρούται εις τι των γειτονικών οικοδομησίμων οικοπέδων, ίνα αποτελέση μετ' αυτού ενιαίον οικόπεδον ........".

Περαιτέρω δε, εις το αυτόν άρθρον, ορίζεται ότι: "Προ πάσης συντάξεως των κατά τα ανωτέρω πράξεων προσκυρώσεως η αρμοδία τεχνική υπηρεσία οφείλει να ειδοποιή, δια προσκλήσεώς της, τους ενδιαφερομένους, όπως εντός μηνός από της κοινοποιήσεως της προσκλήσεως διακανονίσωσι τα της προσκυρώσεως δι' ιδιωτικών μεταξύ των συμφωνιών, εν περιπτώσει δε παρελεύσεως της προθεσμίας ταύτης απράκτου, προβαίνει η ιδία εις τας εν τοις εφεξής καθοριζομένας ενεργείας". Εξ άλλου, εις το Αρθ-47 του ΝΔ/17-7-23 ορίζονται τα της καταβολής αποζημιώσεως υπέρ των εκ της μεταβολής θιγομένων ιδιοκτητών παρά των ιδιοκτητών ακινήτων, τα οποία ωφελούνται εκ της τοιαύτης τακτοποιήσεως ή προσκυρώσεως, ειδικώτερον δε, εις την παρ.4 ορίζεται ότι προ πάσης καταλήψεως τακτοποιηθέντος ή προσκυρωθέντος, ο ιδιοκτήτης οφείλει να προβή εις την μεταγραφήν της γενομένης μεταβολής εις την ιδιοκτησίαν του, παραλειπομένης δε της διατυπώσεως ταύτης ή τακτοποίησις ή προσκύρωσις ουδεμίαν έχει ισχύν.

Επειδή εκ των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι εν ασυμφωνία των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, όπως προβούν οικειοθελώς εις την τακτοποίησιν του μη οικοδομησίμου οικοπέδου, επεμβαίνει η αρμοδία τεχνική υπηρεσία, διατάσσουσα ενδεχομένως την προσκύρωσιν τούτου εις τι των ομόρων οικοδομησίμων οικοπέδων, η προσκύρωσις δε αύτη περατούται δια της καταβολής της αναλογούσης αποζημιώσεως υπέρ του στερουμένου της ιδιοκτησίας αυτού και της μεταγραφής της σχετικής πράξεως. Προ της κατά τ' ανωτέρω περαιώσεως της διαδικασίας της προσκυρώσεως ο ιδιοκτήτης του υπό προσκύρωσιν οικοπέδου διατηρεί άπαντα τα δικαιώματα αυτού, δυνάμενος και να μεταβιβάση τούτο, (ΣΕ-3258/76, ΣΕ-2348/80, ΣΕ-3088/83).

Επειδή εις το Αρθ-25 του Ν-1337/83 "επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις" που ισχύει από της δημοσιεύσεώς του (Αρθ-44), ορίζεται ότι:

"1. Οικόπεδα εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων που δεν καλύπτουν όλες τις προϋποθέσεις αρτιότητας κατά τον κανόνα ή την παρέκκλιση της περιοχής και που έχουν δημιουργηθεί πριν από την ισχύ του Ν-651/77 "περί καταργήσεως του ΝΔ-349/74, τροποποιήσεως των περί αυθαιρέτων οικοδομικών κατασκευών, διατάξεων κλπ." Μπορεί κατεξαίρεση να οικοδομηθούν αν έχουν μια πλευρά τους τουλάχιστον 4,00 μ. σε κοινόχρηστη οδό ή πλατεία και αν μέσα σ' αυτά, μετά την αφαίρεση των υποχρεωτικώς ακάλυπτων χώρων, είναι δυνατή η ανέγερση κτιρίου εμβαδού τουλάχιστον 25 τ.μ. και ελάχιστης πλευράς τουλάχιστον 4,00 μ. Το ίδιο ισχύει και για οικόπεδα που έχουν γίνει μη άρτια λόγω ρυμοτόμησης, άσχετα με το χρόνο αυτής και άσχετα αν αυτά προέρχονται από παραχώρηση ή από άλλη μεταβιβαστική αιτία. Αν δύο ή περισσότερα γειτονικά οικόπεδα της παραγράφου αυτής συνενωθούν, το οικόπεδο που θα προκύψει από την συνένωση εμπίπτει στις διατάξεις της παραγράφου αυτής.

2. Η δόμηση στα οικόπεδα αυτά γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες δόμησης που ισχύουν στην περιοχή. Η άδεια χορηγείται πάντοτε ύστερα από έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, που μπορεί ιδιαίτερα να επιβάλλει περιορισμούς στον αριθμό των ορόφων ή στον όγκο και γενικά στη διαμόρφωση του κτιρίου σε περιπτώσεις που βλάπτεται εμφανώς το περιβάλλον. 3. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή στα οικόπεδα του άρθρου αυτού η κατασκευή κτιρίου ελάχιστης επιφάνειας 25 τ.μ., τότε το οικόπεδο προσκυρώνεται υποχρεωτικά σύμφωνα με τις σχετικές πολεοδομικές διατάξεις".

Επειδή η ανωτέρω διάταξις, επιτρέπουσα, κατά την ρητήν διατύπωσίν της, την κατ' εξαίρεσιν και υπό προϋποθέσεις ανοικοδόμησιν επί οικοπέδων, τα οποία κατέστησαν μη άρτια λόγω ρυμοτομήσεως και δη ασχέτως του χρόνου αυτής, έχει εφαρμογήν και προκειμένου περί τοιούτων οικοπέδων, τα οποία δια πράξεως της αρμοδίας τεχνικής υπηρεσίας είχαν κριθή προσκυρωτέα, αλλά δια τα οποία δεν είχε καταβληθή αποζημίωσις ουδ' είχε σημειωθή εις τα βιβλία μεταγραφών η μεταβολή του επ' αυτών ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Διότι κατά νόμον, ως ανωτέρω, η διαδικασία της προσκυρώσεως δεν περατούται δια μόνης της περί αυτής πράξεως και της επικυρώσεως αυτής, αλλά δια της καταβολής της αποζημιώσεως και της μεταγραφής, οπότε ο κύριος του προσκυρωτέου οικοπέδου αποξενούται των εκ της κυριότητος δικαιωμάτων του. Εφόσον συνεπώς πρόκειται περί περιπτώσεως προσκυρωθέντος οικοπέδου, χωρίς να έχη περαιωθή υπό την ανωτέρω έννοιαν η διαδικασία προσκυρώσεως και συντρέχουν αι υπό της ερμηνευομένης διατάξεως τασσόμεναι προϋποθέσεις ανοικοδομήσεως, η Διοίκησις οφείλει να ανακαλέση την πράξιν προσκυρώσεως, (πρβλ. και ΣΕ-2252/79) τηρούσα περαιτέρω την νόμιμον διαδικασίαν. Δοθέντος δε ότι η ανωτέρω διάταξις του Αρθ-25 του Ν-1337/83 δεν διακρίνει και αποσκοπεί κατά τα προπαρασκευαστικά στοιχεία του νόμου, όχι μόνον εις την διευκόλυνσιν ανοικοδομήσεως μικρών οικοπέδων, κατά τον κοινωνικόν και οικονομικόν προορισμόν των, αλλά και εις την αποφυγήν της οξύτητος που δημιουργείται μεταξύ των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, την ανάκλησιν της πράξεως προσκυρώσεως δύναται να ζητήση όχι μόνον ο κύριος του προσκυρωτέου οικοπέδου, αλλά και ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου εις το οποίον προσκυρούται τούτο, ώστε να απαλλαγή ούτος, εφόσον το επιθυμεί, του βάρους της αποζημιώσεως.

Επειδή, εν προκειμένω, οι αιτούντες δια της προμνησθείσης από 20-4-83 αιτήσεώς των, περί ανακλήσεως ως προς αυτούς, της 20/80 πράξεως αναλογισμού αποζημιώσεως λόγω ρυμοτομίας και προσκυρώσεως, ως και της επικυρωσάσης αυτήν πράξεως 6151/81 του Νομάρχου Λαρίσης, ισχυρίσθησαν ότι η διαδικασία προσκυρώσεως δεν είχε περαιωθή αφού δεν κατεβλήθη αποζημίωσις κλπ., και ότι συνέτρεχαν εις την προκειμένην περίπτωσιν αι υπό του Αρθ-25 του Ν-1337/83 τασσόμεναι προϋποθέσεις ανοικοδομήσεως του προσκυρωθέντος εις την ιδιοκτησίαν των οικοπέδου. Η Διοίκησις όμως, δια της παραδεκτώς προσβαλλομένης πράξεως, ηρνήθη να ερευνήση εάν συνέτρεχον εν προκειμένω αι υπό της ευθύς ανωτέρω διατάξεως τιθέμεναι προϋποθέσεις και εν συνδρομή τούτων να ανακαλέση την πράξιν προσκυρώσεως, εν τούτω, με την αιτιολογίαν ότι η ανάκλησις δεν δύναται να χωρήση με μόνην την αίτησιν των αιτούντων ιδιοκτητών ακινήτου εις το οποίον προσκυρούται το οικόπεδον τρίτου. Αλλ' ούτως εσφαλμένως, κατά τα προεκτεθέντα, ηρμηνεύθη η διάταξις του Αρθ-25 του Ν-1337/83, αφού και οι αιτούντες ηδύναντο να ζητήσουν την ανάκλησιν και δια τον λόγον αυτόν, βασίμως προβαλλόμενον, πρέπει να γίνη δεκτή η κρινομένη αίτησις και να ακυρωθή η προσβαλλομένη νομαρχιακή πράξις.

Δέχεται την αίτησιν.

Ακυρώνει την 7516/24-8-83 πράξιν της Προϊσταμένης του Τμήματος Πολεοδομίας και ΠΕ της Νομαρχίας Λαρίσης, κατά τα εις το σκεπτικόν εκτιθέμενα".

ΣΧΕΤ-ΝΟΜ Παρ.1, 3 του Αρθ-78 του ΓΟΚ/73